Nierstenen : pijnlijke steentjes in uw nieren en blaas

Niersteen

Wat is een niersteen?

In de urine zitten afvalstoffen die met het plassen worden afgevoerd. Als afvalstoffen niet helemaal oplossen in de urine, dan kunnen er in het nierbekken kristallen of steentjes ontstaan. Dit noemen we nierstenen.

Kleine niersteentjes kunt u uitplassen, maar soms blijft een steentje in de urinewegen steken. Dit kan de oorzaak zijn van een niersteenaanval. Een niersteentje kan soms ook de oorzaak zijn van stuwing of een infectie in de urinewegen.

Mannen hebben ongeveer 2 maal zo vaak een urinesteen als vrouwen.

De urinewegen

De urinewegen bestaan uit de nieren met de nierbekkens, de urineleiders, de blaas en de plasbuis.

Uw nieren zitten links en rechts, hoog in uw zij aan de rugzijde, vlak achter de onderste ribben. Elke nier heeft een nierbekken. Een nierbekken is een soort trechter waarin de urine zich verzamelt.
De urine loopt vanuit het nierbekken via de urineleider naar de blaas. De blaas zit onderin uw buik. Als de blaas vol is, krijgt u aandrang om te plassen. De plas gaat dan uit de blaas via de plasbuis naar buiten.

Wat zijn de verschijnselen bij een niersteen?

• U krijgt plotseling heftige pijn in uw zij of in uw (onder)buik. De pijn komt in golven. Dit heet koliekpijn. Tijdens een pijngolf lukt het u niet om stil te zitten of stil te liggen.

• U kunt bij een koliekaanval misselijk zijn en overgeven.

• De pijn verplaatst zich geleidelijk van uw zij naar uw onderbuik. Dat komt omdat de steen vanuit de nier langzaam naar de blaas verschuift.

• Wanneer het steentje de blaas bereikt voelt u misschien vaker aandrang om te plassen. 

• Er kan een beetje bloed in uw plas zitten als er een steen in de urinewegen zit. Dit is bij onderzoek van de urine te zien. Soms is uw plas dan ook roze van kleur.

• Na enkele dagen zijn de klachten bijna altijd over. Meestal komt de steen na enkele dagen namelijk in de blaas. 

• Een paar dagen later plast u de steen uit. Soms gebeurt dat pas na enkele weken. Het uitplassen van de steen doet meestal geen pijn meer, vaak merkt u het niet eens. Dat komt omdat de plasbuis wat wijder is dan de urineleider.

Hoe ontstaat een niersteenaanval?

Als een wat groter steentje in de urineleider klem komt te zitten, dan krijgt u een aanval van pijn in uw zij of in uw buik.

De urineleider probeert de steen steeds wat verder naar de blaas toe te werken. Dit geeft steeds weer een pijngolf. Wanneer de urineleider even stopt met ‘knijpen’, is ook de pijn even weg.

Nierstenen komen vaak voor. Waarom ze bij sommige mensen ontstaan en bij andere niet, is niet helemaal duidelijk. In sommige families komen nierstenen vaker voor.

Wat kan ik doen bij een niersteen?

• Plas door een theezeefje of plas in een potje en zeef de urine daarna. Zo kunt u de steen opvangen en weet u zeker of u de steen heeft uitgeplast. Voor de verdere behandeling kan het soms helpen om te weten wat voor soort steentje het is.

• U mag gewoon eten en drinken (1,5 tot 2 liter per dag).

• Een speciaal dieet is niet nodig om nierstenen te voorkomen.

Medicijnen bij een niersteenaanval

Het belangrijkste medicijn bij een niersteenaanval is een pijnstiller, zoals diclofenac, naproxen of ibuprofen. Maar niet iedereen mag ze hebben. Lees hier meer over deze medicijnen. 
Vaak krijgt u eerst een prik met een pijnstiller omdat dit snel werkt. Daarna krijgt u meestal zetpillen. Zetpillen werken namelijk beter dan tabletten als u misselijk bent of overgeeft bij nierstenen. Na 30 tot 60 minuten wordt de pijn minder. Gebruik de pijnstiller op vaste tijden om te voorkomen dat de pijn terugkomt. 

Probeer na 1 of 2 dagen hoe het zonder pijnstillers gaat.

Ook het medicijn tamsulosine kan helpen:

• Tamsulosine ontspant de spieren van de blaas en plasbuis. De plas stroomt dan beter.
• Dit maakt de kans iets groter dat u de steen uitplast.  
• Ook zorgt het waarschijnlijk voor minder pijnaanvallen. En voor een kleinere kans op opname in het ziekenhuis door de nierstenen.  
• Tamsulosine heeft ook nadelen, vooral duizeligheid. 
• Bespreek de voordelen en nadelen met uw huisarts. 
• Als u tamsulosine gaat slikken:
  • Slik 1 tablet per dag, bij het ontbijt. 
  • Stop met slikken als u de steen uitplast of als uw klachten over zijn.
  • Bel uw huisarts bij bijwerkingen.

Hoe gaat het verder na een niersteenaanval?

U krijgt een recept voor pijnstillers mee voor het geval u opnieuw een niersteenaanval krijgt. Diclofenac kunt u in de dosis die nodig is alleen met een recept krijgen.

Meestal plast u het steentje vanzelf uit, na enkele uren of dagen, soms pas na een paar weken.

Kom ongeveer 1 week na de niersteenaanval bij de huisarts voor controle. Neem een potje urine mee en het steentje als u dit heeft kunnen opvangen. Als u dan nog klachten of bloed in de urine heeft, kan verder onderzoek nodig zijn. Als er op de echo geen steentje of afwijking in de urinewegen te zien is, wordt er soms ook een röntgenfoto van uw buik gemaakt.

Wanneer contact opnemen bij een niersteen?

Bel de huisarts:

• als de pijnstillers onvoldoende helpen;
• als u tijdens of na de niersteenaanval koorts krijgt;
• bij pijn bij het plassen.

Meer informatie over nierstenen

We hebben de informatie over nierstenen gemaakt met de  richtlijn voor huisartsen over nierstenen.