Zwanger : begeleiding in OLVG

Wie helpt je als je zwanger bent?

Uitrekenen hoe lang je zwanger bent kun je zelf

Je kunt uitrekenen hoe lang je zwanger bent:
Schrijf de datum op van de eerste dag van je laatste ongesteldheid.
Tel de weken vanaf die datum. Zoveel weken ben je zwanger.
Ongeveer 40 weken na die datum ga je bevallen.

Wie helpt je tijdens je zwangerschap en bevalling?

Meestal helpt een verloskundige je tijdens de zwangerschap en bevalling. Op sommige plaatsen in Nederland helpt een huisarts je. Maak meteen een afspraak als je weet dat je zwanger bent. Het liefst voordat je 9 weken zwanger bent. Daarna kom je regelmatig voor controle.

Als het nodig is, krijg je hulp van een gynaecoloog of verloskundige in het ziekenhuis. Bijvoorbeeld als je een tweeling krijgt of als je diabetes hebt en zwanger bent. Een gynaecoloog is een arts die veel weet over zwangerschap en bevalling.

Wie helpt je als je zwangerschap niet gepland was?

Misschien ben je zwanger geworden en was dat niet gepland. Het kan zijn dat je twijfelt of je wel een kind wilt of het helemaal niet weet.
Praat erover met iemand die je vertrouwt. Praat je liever met iemand anders? Maak dan snel een afspraak met je huisarts, een verloskundige of een abortuskliniek. Je kunt hier in vertrouwen over praten. Zij kunnen advies geven wat je kunt doen.

Foliumzuur en vitamine D

Het is belangrijk dat je foliumzuur en vitamine D slikt tijdens je zwangerschap:

Foliumzuur

Slik elke dag een pil met 0,4 milligram foliumzuur. Ga hiermee door tot en met week 10 van je zwangerschap.

Foliumzuur maakt de kans kleiner op een baby met een open rug.

Je koopt foliumzuur bij de drogist of apotheek.

Vitamine D

Slik elke dag een pil met 10 microgram vitamine D tijdens je hele zwangerschap.

Vitamine D is nodig voor de groei van de botten van je baby. Door te weinig vitamine D heb je misschien een grotere kans op zwangerschaps-diabetes. En misschien een grotere kans dat je baby bij de geboorte klein is of piepend ademt.

Je koopt vitamine D bij de drogist of apotheek.

Geen multivitamine

Slik geen multivitamine-pil. In multivitamine-pillen zit meestal ook vitamine A. Te veel vitamine A is schadelijk voor je baby.

Lees ook hoe je gezond kunt eten als je zwanger bent en waar je op moet letten.

Met je arts bespreken of je medicijnen mag gebruiken

Gebruik je medicijnen, bijvoorbeeld voor een ziekte? Of wil je met een medicijn beginnen of stoppen? Bespreek het altijd eerst met je arts. Ook als je zelf een medicijn, zalf, kruiden of druppels bij een drogist of winkel hebt gekocht. Sommige middelen kunnen schadelijk zijn voor je baby.

Zeg daarom tegen elke arts die jou behandelt, dat je zwanger bent. Ook aan de apotheker. Artsen en apothekers weten of een middel wel of niet veilig is als je zwanger bent.

Paracetamol mag bijvoorbeeld wel tijdens je zwangerschap. Wil je paracetamol langer dan een paar dagen slikken? Of een andere pijnstiller? Vraag dan eerst aan je verloskundige of huisarts of dat mag.

Geen alcohol, roken of drugs

Het is belangrijk dat je niet rookt en dat je geen alcohol of drugs gebruikt:

Geen alcohol

Drink geen alcohol. De hersenen van je baby kunnen beschadigen. Ook groeit je baby minder goed. Drink je toch alcohol? Vertel dit dan aan je verloskundige. En vraag je huisarts om hulp bij stoppen met alcohol.

Niet roken en geen rook van anderen inademen

Zorg dat jij en je partner niet roken. Als je rookt of rook van een ander inademt is dat schadelijk voor jou en je baby. Als je stopt, heb je minder kans op problemen tijdens je zwangerschap, bij de bevalling en na de geboorte. Vraag je huisarts om hulp bij stoppen met roken.
Je kunt ook gratis telefonische hulp krijgen. Meld je aan bij Rookvrije Ouders.

Geen drugs

Gebruik geen drugs. Drugs kunnen de hersenen van je baby beschadigen. Ook groeit je baby minder goed. Gebruik je toch drugs, bespreek het met je verloskundige. Vraag je huisarts om hulp bij stoppen.

Gezond eten, bewegen en ontspannen

Eet gezond

Lees hoe je gezond kunt eten en drinken als je zwanger bent en bekijk de film hierover.

Bewegen en sporten

Zorg dat je elke dag minimaal een halfuur achter elkaar beweegt.

De meeste dingen kun je gewoon blijven doen. Zoals werken, fietsen, sporten en fitness. Als je je er maar prettig bij voelt.
Misschien krijg je bij inspanning vaak 'harde buiken'. Dat kan een teken zijn dat je het rustiger aan moet doen.

Sporten waarbij je makkelijk valt of met anderen botst, kun je beter niet doen. Duiken met flessen zuurstof mag ook niet.

Rust en ontspanning

Zorg ook voor momenten van rust en ontspanning. Leer hoe je kunt omgaan met stress. Genoeg slapen is ook belangrijk.

Voor jezelf zorgen

Tanden verzorgen

Poets je tanden goed. Zo maak je de kans kleiner dat je een ontsteking krijgt. De baby kan te vroeg geboren worden door een ontsteking van je tandvlees.

Vaak je handen wassen

Was regelmatig je handen met water en zeep. Vooral na contact met spuug of plas van jonge kinderen.

Handschoenen dragen voor de tuin en kattenbak

Draag handschoenen als je de kattenbak verschoont. Doe dat ook als je in de tuin werkt, want in de tuin kan kattenpoep liggen.
In kattenpoep kan een parasiet zitten (toxoplasmose). Als je die binnenkrijgt, kan dat schadelijk zijn voor je baby.

Seks als je zwanger bent

Seks in de zwangerschap mag als je je er prettig bij voelt. Je hebt daardoor geen grotere kans op een miskraam of te vroege geboorte. Je hebt ook geen grotere kans op een ontsteking door bacteriën of virussen.

Voelt seks onprettig of heb je minder zin in seks? Bespreek het met je partner. Je kunt het ook met je verloskundige of huisarts bespreken.

Wanneer mag je geen seks hebben?

In deze situaties mag je geen seks hebben waarbij een penis, vinger of dildo in je vagina gaat:

• Je vliezen zijn gebroken. Dat merk je als er ineens veel vocht uit je vagina komt (vruchtwater).
• Er komt bloed uit je vagina.
• Je weeën beginnen voordat je 37 weken zwanger bent.

Werken en reizen als je zwanger bent

Werken als je zwanger bent

Heb je zwaar werk of werk je 's nachts? Of zijn er op je werk trillingen, straling of chemische stoffen? Bespreek dan met je werkgever of de bedrijfsarts of je werk anders kan.

In sommige beroepen heb je een grotere kans om bepaalde virussen of bacteriën te krijgen. Bijvoorbeeld als je in de zorg werkt of in de kinderopvang.
Je hebt dan een grotere kans op ziektes, zoals waterpokken of de vijfde ziekte. Dit zijn ziektes die schadelijk kunnen zijn voor je baby als je zwanger bent.
Bespreek je werk met je verloskundige. Je kunt bloedonderzoek laten doen om te zien of je een ziekte al hebt gehad.

Reizen als je zwanger bent

Wil je naar een ver land? Vraag lange tijd voordat je op reis gaat aan je verloskundige of bij de GGD wat je moet doen. Bijvoorbeeld om bepaalde ziektes niet te krijgen. Zeg daarbij duidelijk dat je zwanger bent.

Vliegen is niet gevaarlijk voor je baby of jou. Maar na 32 weken zwangerschap kan de vliegmaatschappij zeggen dat je niet het vliegtuig in mag. Vraag dit dus na voordat je een reis boekt.

Chemische stoffen, röntgenfoto of scan als je zwanger bent

Geen chemische stoffen

Zorg dat je geen chemische stoffen aanraakt of inademt. Zoals terpentine of gif voor insecten.

Wil je schilderen of klussen? Laat iemand anders het doen. En zet de ramen open zodat je de dampen niet inademt. In verf en klusproducten zitten stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de baby in je buik.

Gebruik ook liever geen nagellak-remover met aceton.

Röntgenfoto, CT-scan of MRI

Krijg je een onderzoek met een röntgenfoto, CT-scan of MRI? Bijvoorbeeld in het ziekenhuis of bij de tandarts? Vraag vooraf aan de arts of het veilig is en zeg daarbij dat je zwanger bent. Vaak kan het onderzoek gewoon doorgaan.

Welke controles en onderzoeken krijg je tijdens je zwangerschap?

Tijdens je zwangerschap krijg je veel controles en onderzoeken:

Controle door je verloskundige of gynaecoloog

Bij elke controle bespreekt je verloskundige of gynaecoloog hoe het met je gaat. Ook wordt je bloeddruk gemeten. Je verloskundige of gynaecoloog luistert naar het hartje van je baby of voelt of je baby goed groeit. Bespreek het als je klachten hebt, bijvoorbeeld jeuk.

Eerste echo

Je krijgt ook een eerste echo. Die laat zien hoe lang je precies zwanger bent. Ook is te zien of het hartje van je baby klopt.

Bloedonderzoek

Het is belangrijk dat je bloedonderzoek laat doen aan het begin van je zwangerschap. Hierdoor weet je of je stoffen in je bloed hebt die je baby ziek kunnen maken. Als je dit op tijd weet, kun je je laten behandelen. Zo wordt je baby niet ziek.

Onderzoek naar ziektes en afwijkingen van je baby

De verloskundige of gynaecoloog bespreekt of je ook ander onderzoek wilt laten doen naar de baby in je buik.
Vanaf 11 weken kun je een bloedtest doen, bijvoorbeeld naar de kans op het downsyndroom.
Bij 13 weken en 20 weken kun je een echo doen, bijvoorbeeld naar de kans op een open rug.

Prik tegen kinkhoest en griepprik

Vanaf week 22 van je zwangerschap kun je een prik tegen kinkhoest krijgen. Vanaf 22 weken kun je in het najaar ook een griepprik halen. De verloskundige of gynaecoloog geeft je informatie hierover.

Kinderziekte bij iemand die je kent

Bel de huisarts als iemand die je kent een kinderziekte heeft die jij zelf nog nooit hebt gehad. Bijvoorbeeld rodehond, waterpokken of de vijfde ziekte. Of als iemand die je kent kinkhoest heeft en je al meer dan 34 weken zwanger bent.

Praten over bevalling

Later in je zwangerschap praat je met je verloskundige of gynaecoloog over de bevalling. Je kunt dan bespreken waar je wilt bevallen en hoe je wilt omgaan met de pijn. En over hoe het na de bevalling gaat.

Meer informatie over zwangerschap

• Over zwangerschap, controles en bloedonderzoek: de folder Zwanger, ook in het Engels.
• Over zwangerschap, bevalling en kraamtijd: Allesoverzwanger.nl.
• Een verloskundige zoeken: deverloskundige.nl.
• Folder: Wat je moet weten over alcohol, roken en drugs voor, tijdens en na de zwangerschap.
• Informatie in 16 talen over zwanger zijn en bevalling: zanzu.nl.

We hebben deze tekst gemaakt met:

• de richtlijn voor huisartsen over zwangerschap en de periode na de bevalling
• de richtlijn voor huisartsen over bloedarmoede
• de adviezen van de Gezondheidsraad over voeding voor zwangere vrouwen