Pijn bij het vrijen : vaginisme

Wat is pijn bij vrijen?

Sommige vrouwen hebben pijn bij vrijen, als de penis of een vinger in de vagina gaat. Mensen denken soms dat pijn ‘erbij hoort’. Dat is niet waar.

Je kunt pijn voelen bij de ingang van je vagina (de vulva) als de penis naar binnen gaat. Meestal is het een branderige pijn. De pijn kan ook meer achterin je vagina zitten of in je onderbuik.

Ook na het vrijen kun je pijn voelen of een branderig gevoel. De pijn kan ervoor zorgen dat je het steeds vervelender vindt om een penis of vinger in je vagina te laten gaan.

Bij sommige vrouwen is de pijn er (bijna) de hele dag. Dit komt meestal voor bij vrouwen in of na de overgang. De pijn is er bijvoorbeeld ook bij zitten. Er kan ook een kloppend gevoel zijn bij de ingang van de vagina.

Ongeveer 20 van de 100 vrouwen heeft wel eens pijn bij vrijen.
Ongeveer 5 van de 100 vrouwen heeft vaak pijn bij vrijen.
Ongeveer 11 van de 100 vrouwen jonger dan 25 jaar heeft vaak pijn bij vrijen.

Oorzaken van pijn bij vrijen

(Nog) niet opgewonden genoeg
Vaak komt pijn bij vrijen als je (nog) niet opgewonden genoeg bent. Je vagina is dan niet vochtig genoeg en je schaamlippen zijn nog niet dikker geworden. De spieren in je bekkenbodem kunnen ook gespannen zijn.

Moeilijk opgewonden worden kan bijvoorbeeld komen:

• door stress
• door een vervelende ervaring met vrijen of lichamelijk onderzoek
• door angst voor pijn
• als je je schuldig voelt, bijvoorbeeld als je partner vaker wil vrijen dan jij
• als je van je ouders hebt geleerd dat vrijen slecht of vies is
• als je niet tevreden bent over de manier waarop je partner en jij vrijen
• als je niet durft te zeggen dat je niet wilt vrijen
• als je te weinig tijd maakt voor vrijen

Angst voor pijn

• Als je een keer pijn bij vrijen hebt gehad, dan kun je bang worden voor een volgende keer. Je maakt je zorgen.
• De angst en zorgen remmen je zin om te vrijen. Je bent steeds meer gespannen voor het vrijen.
• Door de angst spannen de spieren in je bekkenbodem zich aan. Dit gebeurt vanzelf, zonder dat je het wilt.
• Je wordt steeds moeilijker opgewonden. Het duurt langer voordat je vagina vochtig genoeg is en je schaamlippen dik genoeg zijn.
• Als je toch gaat vrijen voordat je vagina vochtig is, heb je meestal meteen weer pijn. Er komt steeds meer spanning in de spieren in je bekkenbodem.
• De angst en zorgen worden steeds erger. Ze remmen je zin om te vrijen steeds meer.
• Het betekent niet dat je zin in vrijen ‘kapot’ is. Je kunt nog steeds opgewonden raken, maar het duurt langer.

Problemen van de bekkenbodem
Bij veel vrouwen zijn de spieren van de bekkenbodem te snel gespannen.

Dit kan bijvoorbeeld komen:

• door stress
• door een vervelende ervaring met vrijen of een medisch onderzoek
• door angst voor pijn
• als je je schuldig voelt, bijvoorbeeld als je partner vaker wil vrijen dan jij
• als je van je ouders hebt geleerd dat vrijen slecht of vies is
• als je niet tevreden bent over de manier waarop je partner en jij vrijen
• als je niet durft te zeggen dat je niet wilt vrijen
• als je te weinig tijd maakt voor vrijen

Problemen van de bekkenbodem kunnen ook komen door:

• een bevalling
• sommige sporten, zoals paardrijden of turnen
• te lang plas of poep ophouden

Het is niet altijd duidelijk waardoor problemen van de bekkenbodem komen.

Een huidprobleem of ontsteking 
Soms geeft een huidprobleem of ontsteking pijn bij het vrijen:

• eczeem
• een schimmel
• de huidziekte lichen sclerosus
• een blaasontsteking
• een dunne of droge huid

De overgang
In en na de overgang kun je net zo opgewonden worden als daarvoor. Ook je vagina kan net zo vochtig worden. Het duurt vaak wel langer.

Dit komt omdat je lichaam minder vrouwelijk hormoon (oestrogeen) maakt in de overgang. De binnenkant van je vagina wordt in de overgang dunner en minder soepel. Dit kan zorgen voor droogheid, irritatie en jeuk.

Als je langer de tijd neemt om vochtig te worden, dan blijft vrijen goed mogelijk.

Geen oorzaak of meer oorzaken tegelijk
Er is niet altijd een duidelijke oorzaak voor de pijn.
Er kunnen ook meer oorzaken tegelijk zijn. Of de ene oorzaak zorgt voor een andere. Bijvoorbeeld als je pijn had bij een schimmel. Je kunt dan bang worden voor de pijn. De angst voor pijn kan je zin in vrijen remmen. Je wordt moeilijker opgewonden. Als je vrijt terwijl je niet opgewonden genoeg bent, heb je weer meer pijn.

Adviezen om goed voor de vagina te zorgen

Ingang van je vagina wassen

• Was de ingang van je vagina maximaal 1 keer per dag met lauw water.
• Gebruik geen zeep en douchegel. Ook geen zeepvrije producten, vaginale spoelingen of andere speciale vaginale producten die te koop zijn bij de drogist. Al deze middelen kunnen je vagina irriteren.
• Dep de ingang van je vagina voorzichtig droog na het wassen. Hard afdrogen kan de ingang van je vagina irriteren. Gebruik een zachte doek.

Kleding en ondergoed

• Draag katoenen ondergoed dat niet strak zit. Katoenen kleding laat zuurstof door. Synthetische kleding doet dat niet. Dan kan het gaan broeien bij je vagina. Bacteriën kunnen dan stofjes maken die de huid aantasten.
• Gebruik geen inlegkruisjes. Als je toch inlegkruisjes wilt gebruiken, kies dan voor inlegkruisjes van katoen.
• Draag broeken die niet te strak zitten.
• Trek zo snel mogelijk iets droogs aan na zwemmen of sporten. Natte kleding kan de ingang van je vagina uitdrogen. Dit kan gaan irriteren.
• Slaap zonder onderbroek.
• Zit niet langer dan 1 uur. Sta regelmatig op van je stoel.

Eten, drinken en naar de wc gaan

• Eet genoeg vezels en drink elke dag 1,5 tot 2 liter. Dit zorgt ervoor dat je goed naar wc kunt. Als je niet goed naar de wc kunt, kan er spanning op de spieren van je bekkenbodem komen. Genoeg drinken zorgt er ook voor dat plassen minder branderig voelt als je wondjes op de ingang van je vagina  hebt.
• Gebruik zacht wit toiletpapier zonder parfum. Als je wilt, kun je wat gewone olie (bijvoorbeeld zonnebloemolie of olijfolie) op het toiletpapier doen.
• Gebruik geen vochtige doekjes.
• Wacht niet met plassen tot je heel nodig moet. Er kan dan wat plas lekken. Dit kan de ingang van je vagina irriteren.
• Gebruik als het kan geen inlegkruisjes als je plas verliest. Als dit wel nodig is, overleg dan met je huisarts of apotheek welke het beste zijn.

Bij ongesteld zijn

• Gebruik katoenen maandverband of tampons zonder parfum. Zorg dat ze niet te groot of te klein zijn. Ze zitten goed als je ze niet voelt.
• Verwissel maandverband of tampons om de 4 uur. Of sneller, als je veel bloed verliest.

Sporten en bewegen

• Zorg voor een zacht fietszadel dat lekker zit. Een rond zadel kan fijner zijn dan een zadel met een punt.
• Bij racefietsen en spinning: zet het zadel met de punt iets naar beneden.
• Paardrijden kan klachten geven. Zorg voor een rijbroek die goed past.
• Trek na het sporten zo snel mogelijk schone, droge kleren aan.
• Heb je pijn na het sporten? En voelt de ingang van je vagina warm? Houd dan een ijszak in een handdoek tegen de ingang van je vagina.

Adviezen bij pijn bij vrijen

Je kunt het beste een tijd vrijen zonder pijn.

Dat betekent vaak: vrijen zonder dat de penis of vingers in je vagina komen. Probeer samen met je partner andere manieren van vrijen. Zoals strelen, masseren, zoenen en likken.

Kijk ook eens bij:

• Elkaar strelen of masseren (niet penis of vagina)
• Elkaar strelen of masseren (ook penis of vagina)
• Vrijen met jezelf

Alles mag, als het maar geen pijn doet en je het fijn vindt. Door te praten, te luisteren en te oefenen ga je elkaar weer beter vertrouwen en begrijpen. Het plezier in vrijen kan zo weer helemaal terug komen.

Het kan zijn dat je meer moeite moet doen om opgewonden te worden. Maak daar tijd voor. Het helpt vaak als je kunt ontspannen.

Smeer ook een verzachtende en beschermende crème of zalf. Zoals vaseline-paraffine zalf. Smeer de zalf op de ingang van je vagina, ook aan de binnenkant van de schaamlippen. Gebruik de zalf minimaal 2 keer per dag. Het mag ook vaker, bijvoorbeeld elke keer nadat je naar de wc bent gegaan.

Ga je zwemmen? Water droogt de huid uit. Smeer de zalf daarom ook voor en na het zwemmen.

Als je huid geen wondjes heeft, is de pijn niet gevaarlijk. Er is niets mis met je lichaam. Daar hoef je je dus geen zorgen over te maken.

Lees hier meer over als je wel wondjes heeft bij de ingang van je vagina.

Als je je somber, bang of boos voelt over de pijn, kan dit de pijn erger maken. Praat over je pijn met je partner of misschien een goede vriend(in). Dat maakt spanning en angst vaak minder. Ook is het goed om er eens met je huisarts over te praten.

Seksuele klachten en de huisarts

Onderzoek bij pijn bij vrijen

De huisarts kan je vagina en bekkenbodem onderzoeken. Is je huisarts een man en wil je liever dat een vrouw je onderzoekt? Vraag als je de afspraak maakt of dat kan.

Je huisarts vertelt eerst wat hij of zij wel en niet gaat doen. Tijdens het onderzoek kun je meekijken met een spiegel als je dat wilt. Je kunt het zeggen als je wilt stoppen met het onderzoek.

De huisarts bekijkt je vagina en bekkenbodem van de buitenkant. Het is niet nodig om een spreider in je vagina te doen.

Hij of zij vraagt je om aan te wijzen waar je pijn hebt. Als je dit moeilijk vindt, dan kan de huisarts de huid op verschillende plekken aanraken met een wattenstaafje. Je kunt dan zeggen wanneer het pijn doet.

De huisarts vraagt je ook of hij of zij een vinger in je vagina mag houden. Je kunt het zeggen als je dit niet wilt of durft.

Als je dit wel goed vindt, dan schuift de huisarts voorzichtig een vinger in je vagina. Hij of zij vraagt je of je je bekkenbodemspieren kunt aanspannen en ontspannen. Zo kan hij of zij de spanning op deze spieren onderzoeken.

Soms neemt de huisarts wat slijm van je vagina. Er wordt dan onderzocht of je misschien een schimmel of een soa hebt.

Hoe gaat het verder bij pijn bij vrijen?

Heb je eczeem, een schimmel, huidziekte, blaasontsteking of soa? Dan krijg je daar een middel voor. Bijvoorbeeld een crème tegen schimmel of een hormoonzalf bij eczeem.

Je kunt altijd een verzachtende en beschermende zalf of crème smeren. Gebruik de zalf minimaal 2 keer per dag. Het mag ook vaker, bijvoorbeeld elke keer nadat je naar de wc bent gegaan.

Heb je al langer dan 3 maanden pijn? En is er geen oorzaak gevonden? Of helpen de adviezen en middelen niet? Artsen noemen je klachten dan meestal vulvodynie. Je kunt dan nadenken over een behandeling.

Meer informatie over seksuele klachten

• Op seksualiteit.nl vind je meer informatie over seks. Ook vind je er tips en oefeningen.
• Voor jongeren is er sense.info.
• Op defysiotherapeut.com kun je een bekkenbodem-fysiotherapeut zoeken bij jou in de buurt.