Meniscusscheur: ook na vijf jaar goede uitkomsten met oefentherapie

In 2013 zetten orthopedisch chirurg Rudolf Poolman en een aantal collega’s, waaronder Vanessa Scholtes en Victor van de Graaf, deze doelmatigheidsstudie plus kostenanalyse – de ESCAPE-trial – op, omdat de effectiviteit van een meniscusoperatie ter discussie stond.

Non-inferiority design

Voor de studie werden 321 patiënten tussen de 45 en 70 jaar oud geïncludeerd in negen ziekenhuizen. Op basis van loting kreeg de ene helft acht weken oefentherapie en de andere helft een operatie (arthroscopische partiële meniscectomie). Deze mensen werden vijf jaar gevolgd. ‘Het studiedesign is zo, dat oefentherapie niet slechter mag zijn dan een operatie om het als goed alternatief te kunnen aanbieden’, legt fysiotherapeut Julia Noorduyn uit, die sinds 2014 bij de studie betrokken is. ‘Dat is iets anders dan aantonen dat één van beide behandelingen beter is. Dit zogenaamde non-inferiority design is een van de sterke punten van dit onderzoek.’

Bijvangst

Na twee jaar bleken de uitkomsten van oefentherapie niet slechter dan die van een operatie. Deze resultaten zijn in 2018 door orthopedisch chirurg Victor van de Graaf in de JAMA gepubliceerd. Na vijf jaar vulden de studiedeelnemers opnieuw een gevalideerde vragenlijst in en werd er een röntgenfoto gemaakt. Noorduyn: ‘Nog steeds zagen we dat de kniefunctie heel goed was in beide groepen, dus ook na vijf jaar is oefentherapie niet slechter dan een meniscusoperatie.’ Ook keek Noorduyn naar knie-artrose. ‘De progressie van knieartrose was minimaal en tussen de groepen was er geen verschil. Zowel een operatie als meer bewegen lijken dus geen nadelig effect te hebben op artrose. Dat is een mooie bijvangst.’

Voorkeur

Het advies dat sinds 2016 in de richtlijn staat – begin bij alle patiënten met een meniscusscheur met conservatief behandelen – blijft ongewijzigd. Met de resultaten van Noorduyn is de onderbouwing daarvan alleen nog maar steviger geworden. ‘Een stepped care programma heeft de voorkeur. Dat wil zeggen: beginnen met bewegen en goede spierversterkende oefeningen en dat minimaal drie maanden een kans geven. Ook als de klachten daarna nog aanwezig zijn, is een operatie waarschijnlijk niet de oplossing. Dan is het aan de patiënt en behandelaar om samen te bespreken welke andere opties er zijn.’

Beter

De vijfjaarsresultaten vormen het laatste hoofdstuk van Noorduyns proefschrift, waarmee ze binnenkort gaat promoveren. Zo komt er na vele jaren een eind aan de ESCAPE-studie. Althans, aan het onderzoek met deze studiepopulatie. Poolman: ‘We weten nu dat we mensen van de boven de 45 jaar met pijn in de knie echt niet hoeven te opereren. We kunnen ze met een gerust hart laten oefenen en daarmee wordt het, als je geduld hebt, vrijwel altijd beter. Maar natuurlijk zijn er andere vragen waar we het antwoord nog niet op hebben. Is het bijvoorbeeld wel echt de oefentherapie die het verschil maakt of verdwijnen de klachten ook zonder therapie? Dat is iets wat de fysiotherapeuten nog uit willen gaan zoeken. Zo komen we steeds een stap verder.’

Lees hier het volledige artikel in JAMA Network Open.