Artrose in de hand : slijtage van het kraakbeen

Video: artrose

Wat is artrose van de hand?

Bij artrose van de hand verandert het kraakbeen in één of meer gewrichten in uw hand. Bijvoorbeeld in uw pols, duim of vingers.   

Een gewricht verbindt twee botten met elkaar. Op die botten zit een laagje kraakbeen. Dat kraakbeen is normaal glad. Zo kan het gewricht makkelijk buigen, draaien en strekken. 

Bij artrose is het kraakbeen dun en niet glad. Daardoor beweegt het gewricht minder makkelijk. Ook is het laagje cellen (slijmvlies) aan de binnenkant van het gewricht steeds ontstoken. 

Na een tijd worden de botten ook breder bij de gewrichten. U kunt dat soms ook zien; u krijgt bijvoorbeeld dikke knokkels van de vingers. 

Wat merk ik bij artrose van de hand?

• Artrose in uw hand begint met stijfheid en pijn in uw duim, vingers of pols. 
  U merkt dit vooral 's ochtends of bij bewegen na een tijd stilhouden van uw hand. Dit heet ochtendstijfheid en startpijn. Na 10 tot 30 minuten bewegen merkt u dat uw hand minder stijf wordt. 
• U voelt ook pijn als u uw hand lang achter elkaar gebruikt of veel kracht zet. 
• U heeft minder kracht in uw hand, waardoor u minder goed kunt knijpen, grijpen of draaien. 
  U merkt dit bijvoorbeeld als u een pincet gebruikt, een sleutel in het slot omdraait, de kraan dicht draait of iets uitwringt. 
• Soms zijn de klachten erger en soms weer minder. 
• Soms wordt een gewricht tijdelijk stijf, dik en warm en doet het veel meer pijn. Dan is het gewricht ontstoken. 
• Hoe het verder gaat met artrose verschilt per persoon. Bij veel mensen wordt de pijn met de jaren erger. 
• Met de jaren gaan uw vingers er anders uitzien. Er kan extra bot aangroeien aan de randen van de gewrichten. Het gewricht wordt daardoor breder. 
• Als de artrose erger wordt, kunt u sommige dingen niet meer doen met uw hand. U kunt bijvoorbeeld uw vingers niet meer helemaal strekken of buigen. 

Hoe ontstaat artrose?

Hoe artrose ontstaat, is niet precies bekend. 
Wel weten we dat artrose vaker voorkomt: 

• bij vrouwen
• vanaf 45 jaar 
• bij overgewicht 
• bij mensen met artrose in andere gewrichten 
• bij mensen die eerder een botbreuk hebben gehad.

Soms ontstaat artrose:

• na jaren van activiteiten die zwaar zijn voor de gewrichten 
• nadat een gewricht bij een ongeluk is beschadigd
• of na een andere ziekte van de gewrichten zoals bij reumatoïde artritis. 

Hoe weet ik of ik artrose heb?

Uw huisarts herkent artrose meestal als u over uw klachten vertelt. Ook onderzoekt uw huisarts uw gewricht. 

Röntgenfoto's zijn meestal niet nodig. Een foto laat niet goed zien hoe erg uw klachten zijn. 

Adviezen bij artrose van de hand

Bij artrose is het belangrijk om te blijven bewegen maar overbelasting te voorkomen. Hieronder leggen we uit hoe u dat doet: 

Oefeningen doen 

Het is goed om te oefenen met uw pols- en handspieren. Zo worden uw spieren sterker en voorkomt u stijfheid en pijn. U kunt bijvoorbeeld uw polsen buigen en strekken, een vuist maken, en de vingers strekken en spreiden. Of in een zachte bal of spons knijpen. Bij pijn kunt u uw hand in warm water houden terwijl u oefent. Krijgt u na het oefenen extra pijn? Dan doet u de oefening de volgende keer iets korter of met minder kracht. 
Heeft u minder kracht in uw hand en kunt u er minder mee doen? Een handtherapeut kan u laten zien welke oefeningen u het beste kunt doen. 

In een periode van veel pijn uw hand tijdelijk 'sparen' 

Heeft u een periode veel pijn? Doe dan tijdelijk geen dingen waarbij u kracht moet zetten met uw pijnlijke hand. Blijf de hand wel regelmatig losjes bewegen. Wanneer het weer iets beter gaat, kunt u weer doorgaan met de dingen die u normaal doet. Begin dan ook weer met eenvoudige oefeningen. 

Brace of spalk 

Het dragen van een brace of spalk kan extra steun geven, waardoor u minder pijn heeft bij bepaalde bewegingen. Draag deze alleen bij veel pijn, of tijdens activiteiten die veel pijn doen. Als u een brace te vaak lang draagt kan het gewricht juist stijf worden. Zorg dus wel dat u uw handspieren blijft gebruiken en regelmatig oefent. Het is belangrijk dat een brace goed past. Een brace koopt u bij een thuiszorgwinkel, drogist of apotheek. Een spalk wordt op maat gemaakt. Uw huisarts of een handtherapeut geven u advies hierover. 
 
Leren hoe u gewone dingen kunt blijven doen  

Soms kunt u sommige dingen niet meer doen, doordat u te weinig kracht heeft in uw hand. Of omdat u te veel pijn heeft bij het bewegen en kracht zetten.  
Een handtherapeut kan u advies geven op welke manier u uw hand het beste kunt gebruiken. Gebruik van hulpmiddelen kan daarbij helpen. Bijvoorbeeld aangepast bestek, een blokje om uw pen vast te houden, of een kraan met een hendel.   

Werk of hobby 

Soms zijn aanpassingen nodig bij uw werk of hobby. Bijvoorbeeld als u daarbij veel pijn heeft. Of als u te weinig kracht heeft in uw handen. Een ergotherapeut geeft hierover advies. Uw huisarts kan u hiervoor doorsturen. 
Neem ook contact op met de bedrijfsarts. Die bespreekt met u hoe u zo goed mogelijk kunt blijven werken.  

Medicijnen bij artrose

Is de pijn een tijd erger? Of gaat u iets doen dat bij u vaak extra pijn geeft? Dan kunt u paracetamol gebruiken: 2 pillen (2 keer 500 milligram), 3 of 4 keer per dag. Slik deze hoeveelheid nooit langer dan 4 weken achter elkaar.

Als dit niet genoeg helpt, kunt u er een NSAID bij gebruiken: ibuprofen, naproxen of diclofenac.
Dit medicijn is er als pillen en als gel die u op het gewricht smeert.

• Slik de pillen maximaal 2 weken achter elkaar.
• Gel kunt u langer gebruiken.

Bent u ouder dan 60 jaar? Heeft u een andere ziekte dan artrose? Of gebruikt u al andere medicijnen? Vraag aan uw huisarts of apotheker of u een NSAID mag gebruiken.

Hoe gaat het verder bij artrose van de hand?

De huisarts spreekt met u af wanneer u voor controle komt.
Als u een spalk heeft gebruikt en dit niet heeft geholpen, dan stopt u daar nu mee.
Helpt de spalk wel, dan kunt u die blijven gebruiken. Dit doet u alleen tijdens bezigheden die veel pijn geven of bij extra veel pijn.

Soms stuurt de huisarts u door naar een handtherapeut voor advies over oefenen en bewegen, gebruik van hulpmiddelen, een brace of een spalk.

Hebben uw klachten te maken met uw werk, neem dan ook contact op met de bedrijfsarts.

Heeft u ineens extra veel pijn, dan kan een prik in het gewricht tijdelijk helpen tegen de pijn. In de prik zit een hormoon dat ontstekingen remt (corticosteroïd).
De prik heeft ook nadelen:

• U kunt de eerste dag meer pijn hebben.
• U kunt 1 tot 2 dagen last hebben van blozen (ineens rood worden in uw gezicht en hals en zweten).
• De huid op de plek van de prik kan verkleuren.
• Er is ook een kleine kans op een ontsteking of beschadiging op de plek van de prik.

Bij ernstige artrose kan een operatie soms helpen. Bijvoorbeeld als u veel pijn houdt of belangrijke dingen niet meer kunt doen. De huisarts kan u dan doorsturen naar het ziekenhuis. Soms is het bijvoorbeeld mogelijk om stukjes aangegroeid bot weg te halen, het gewricht vast te zetten of te vervangen door een kunstgewricht.

Kijk voor adviezen bij pijn die langer blijft (chronische pijn).

Meer informatie over artrose van de hand

We hebben deze informatie gemaakt met

• de richtlijn voor huisartsen over Hand- en polsklachten.

Kijk voor meer informatie over artrose bij: 

• reuma.nl