Pas op voor de hamster

Wat bedoel je met een hamster in ons hoofd?

‘De hamster is een manier om kinderen uit te leggen dat er iets in onze hersenen zit dat altijd bezig is met het opslaan van energie. Vroeger hadden mensen vaak weinig eten. Daarom wilde ons lichaam zo veel mogelijk vet en suiker bewaren om te kunnen overleven. De hamster weet niet dat we nu supermarkten en snackbars op elke hoek hebben. Hij wil nog steeds zo veel mogelijk vet en suiker.’

Hoe kun je die hamster negeren?

‘In je hersenen zitten twee gebieden die helpen om de hamster te temmen. Een daarvan is de prefrontale cortex. Dat deel zorgt ervoor dat je keuzes maakt, op basis van kennis. Hoe meer je weet, hoe beter je impulsen kunt tegenhouden.
Maar er is ook het limbisch systeem. Dat gaat juist over emoties, beloning en gewoontes. Als je bijvoorbeeld ontslagen wordt en verdrietig bent, wint het gevoel het vaak van de kennis. Dan grijpt de hamster zijn kans om die reep chocola toch op te eten.’

Snelle suikers geven een fijn gevoel

‘Klopt. Suiker komt snel in je bloed en daar wordt de hamster blij van. We zien in onderzoek dat mensen van suiker meteen een vrolijker gezicht krijgen. Het is dus logisch dat ouders soms snoep geven als beloning. Maar als kinderen al jong veel suiker krijgen, wil de hamster later bijna niets anders meer. Een tomaat of komkommer bevat minder suiker, dus die vindt hij minder interessant.’

Je ziet veel kinderen met obesitas. Wat kun je voor hen doen?

‘Een paar jaar geleden vertelde ik kinderen wat ze moesten eten om gezond te worden. Dat werkte niet. Sommige kinderen werden boos of verdrietig, omdat hun situatie niet werd meegenomen. Kinderen die opgroeien in gezinnen met weinig geld of veel problemen, hebben minder mogelijkheden om gezond te leven.’

Hoe pak je het tegenwoordig aan?

‘In de spreekkamer zeg ik dat het heel moeilijk is om alle verleidingen te weerstaan. Ik leg uit dat de voedingsmiddelenindustrie bewust probeert om kinderen te verleiden. Door dat te weten, kunnen kinderen beter keuzes maken als ze in de supermarkt lopen of langs een snackbar fietsen. Ik vertel ook dat ik naast ze sta en dat we het samen doen. Maar ik weet dat de echte oplossing niet alleen in de spreekkamer ligt.’

Wat is er dan wél nodig?

‘Er moet iets gebeuren aan de kindermarketing. We moeten voorkomen dat kinderen overgewicht krijgen. Anders blijven we dweilen met de kraan open. Daarom ga ik vaak naar Den Haag met de boodschap dat de zorg dit probleem niet alleen kan oplossen. De overheid moet zorgen voor een gezonde leefomgeving.
Ik ben ambassadeur van onder andere het Diabetes Fonds. Samen pleiten we voor lagere btw op gezond eten. Ook willen we dat gemeenten de mogelijkheid krijgen om bestemmingsplannen aan te passen, want rond veel scholen zitten echt heel veel snackbars. Dat zou niet moeten.’

Welke tips heb je voor ouders?

‘Begin vroeg met het ‘trainen’ van de hamster. Koop weinig snoep en snacks en zorg dat je kind van jongs af aan genoeg groente en fruit eet. Dan leert de hamster die smaken herkennen en lekker vinden. 
Verder adviseer ik om samen te koken en aan tafel te eten, dus niet voor de televisie. En: beloon je kind met iets leuks, zoals samen spelen, en niet met iets lekkers. Want wie wordt er uiteindelijk blij van dat snoepje? Je kind, of toch vooral de hamster?’