Praten wij genoeg over de naderende dood?

Sander de Hosson, longarts in Assen, schreef het boek ‘Slotcouplet’ en probeert vooral de belevingswereld van de betrokken zorgverleners te verwoorden. ‘De impact op een zorgverlener van een euthanasie uitvoeren komt nooit aan de orde terwijl die toch ontzettend groot is. Ik kan alle gevallen herinneren en dan vooral die loodzware wandeling naar de afspraak toe. Want rationeel sta je erachter: dit is de juiste beslissing, maar emotioneel voelt het anders.’ Het doel van Sander is om de kennis over palliatieve zorg onder zorgverleners te vergroten. Door onderling intervisie te organiseren, meer scholing te geven en goed voor jezelf te zorgen. ‘Besef dat je niet een ziekte behandelt, maar je behandelt de zieke als geheel en, niet te vergeten, zijn direct omgeving. Zij zullen zich herinneren hoe hun geliefde overleden is, dus moeten we ervoor zorgen dat dit goed gaat. Maak er tijd voor en praat erover.’

Doorbreek het taboe

De aangekondigde derde spreker, journalist Frederiek Weeda, was helaas door familieomstandigheden verhinderd.

Zij schreef het boek ‘Draai niet om de dood heen’ over het ziekte- en stervensproces van haar man Menno. Een praktische gids die, zoals ze zelf in een interview zegt, had willen lezen toen haar man het slechte nieuws kreeg. ‘Als je moet bevallen kun je overal terecht voor informatie. Hoe voelt een wee? Wanneer bel je de verloskundige? Maar toen ik me wilde voorbereiden op Menno's sterfbed, kon ik nergens terecht met al mijn vragen.’ Tijdens de bijeenkomst werden stukken uit haar boek voorgelezen en enkele belangrijke tips, die vooral de rol van de zorgverleners raken, uitgelicht. Zo dringt Frederiek er bij de zorgverleners op aan om een inschatting te maken van de tijd die de patiënt nog rest. ‘Op die manier is er tijd om afscheid te nemen. Maak de laatste fase en de dood bespreekbaar, doorbreek het taboe en vermijd holle frasen als: staat hij er wel positief genoeg in? Het is geen kwestie van 'de strijd winnen of verliezen'. Aan kanker doodgaan is gewoon vette pech.’ 

Hoop als houvast

De avond werd afgesloten door Erik Olsman, ethicus LUMC en geestelijk verzorger in hospice Bardo. Hij gaf een toelichting op zijn promotieonderzoek ‘Hoop in het palliatieve proces’. Daarbij ging hij in op vragen als Hoe maak je hoop, de toekomst en het naderde einde bespreekbaar? Zijn conclusie: ‘Vooral luisteren en doorvragen. Realiseer je dat iedereen anders is en dat cultuurverschillen een rol kunnen spelen. De beste zorg is afgestemde zorg. Elke patiënt schommelt tussen hoop en vrees. Laat merken dat je dit begrijpt. Hoop kan houvast bieden. We kunnen niet afdwingen dat patiënten opeens vrede hebben met hun lot. Richt je daarbij altijd op de patiënt, maar verlies de omgeving niet uit het oog.’

Worsteling

Marike de Meij, huisarts binnen het palliatieve team in OLVG en een van de initiatiefnemers van deze avond, was blij met de hoge opkomst en ook met het gemêleerde publiek van zorgverleners. ‘Als zorgverlener is het palliatieve traject vaak een worsteling, je wilt mensen beter maken. En hoe we omgaan met mensen die, vaak te vroeg, door ziekte van het leven afscheid moeten nemen, blijft moeilijk. Deze avond stemt zeker tot nadenken.’

Meer weten?

Heeft u interesse in de presentaties die tijdens de bijeenkomst gebruikt zijn? Neem dan contact op met Marieke Poel, accountmanager 1e lijn. Heeft u vragen of opmerkingen voor het Team Ondersteunende en Palliatieve Zorg? Zij zijn te bereiken voor hulpverleners, patiënten en naasten op telefoonnummer 020-599 22 92 of per e-mail palliatiefteam@olvg.nl.